2024 yılı, Türk çiftçileri için ciddi bir kriz yılı olarak kaydedildi. Üreticiler, maliyetlerin artması ve düşük satış fiyatları sebebiyle para kazanamazken, tüketicilerin satın aldığı birçok gıda ürününde de önemli oranda zamlar görülmeye başlandı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, Ekim ayında taze meyve ve sebze fiyatlarındaki artış aylık bazda yüzde 19.20 oranında gerçekleşti. Böylece bu artış, 2022 yılının Nisan ayından sonra meyve-sebze enflasyonunda görülen en yüksek rakam oldu. Yıllık bazda ise, Ekim ayı itibarıyla meyve ve sebze grubunda enflasyon 25 puan artış göstererek yüzde 57.58 seviyesine ulaştı. Bu dönem içinde, yaklaşık 2.5 yılın zirve noktası olan meyve-sebze enflasyonunda belirgin bir yükseliş gözlemlendi. Ayrıca Antalya hal endekslerindeki veriler, yaz başlangıcından bu yana meyve ve sebze miktar endeksinde kaydedilen sert düşüşleri ortaya koydu.
ÇİFT HANELİ DÜŞÜŞLER
Çeşitli sebze gruplarında gözlemlenen miktar endeksi, yıllık bazda önemli düşüşler yaşadı. Örneğin, sebze miktar endeksi haziran ayında yüzde 7.8 oranında, temmuzda yüzde 34.1, ağustosta yüzde 73.2, eylülde yüzde 48.9 ve Ekim ayında ise yüzde 31.4 azaldı. Meyve miktar endeksi ise, haziran ayında yüzde 2.1’lik sınırlı bir artışın ardından sırasıyla temmuzda yüzde 8.7, ağustosta yüzde 34.9, eylülde yüzde 40.2 ve Ekim ayında yüzde 10.9 düşüş gösterdi. Domatesin miktar endeksi de, yaz başından itibaren sürekli olarak gerileyerek bu yılın en düşük seviyelerine ulaştı; temmuzda yüzde 42.3, ağustosta yüzde 44.3 ve eylülde ise yüzde 47.3’lük yıllık düşüşler kaydedildi.
Üretici Eylem Yapıyor
Ekonomik zorlukları ile baş etmeye çalışan Türk çiftçileri, maliyetlerinin altında kalan ürünlerini tarlada bırakmak zorunda kaldığında, ülkenin dört bir yanında eylem yaparak seslerini duyurma çabası içerisine girdiler. Özellikle domates üreticileri, tarlada fiyatları 2 liranın altına inen ürünleri bakımından eylemlerin çoğunda yer aldı. Yaz dönemi boyunca İzmir, Manisa ve Bursa gibi büyük şehirlerde, domates üreticileri traktörleriyle birlikte gösteriler düzenlediler. Bununla beraber patates, biber ve şeker pancarı üreticileri de yıl boyunca benzer şekilde çeşitli gösterilerle haklarını aramakta kararlıydı.
2024 yılı, hem üreticiler hem de tüketiciler için birçok zorlukla dolu bir yıl olmaya devam ediyor. Üreticilerin karşılaştığı maliyet baskıları, tarım ürünlerinin fiyatlarının artmasına ve tüketicilerin gıda fiyatlarındaki yükselişle baş etmesine neden oluyor. Çiftçilerin yaşadığı bu olumsuz durumlar, gıda güvenliği ve kırsal bölgelerin ekonomik sürdürülebilirliği açısından önemli tehlikeler barındırmakta. Çiftçilerin eylemleri ise dikkat çekici bir protesto biçimi olarak ön plana çıkarken, hükümetin bu duruma nasıl bir yanıt vereceği belirsizliğini koruyor.
