2024 Yılı Vergi İncelemeleri ve Sonuçları
2024 yılı, Türkiye’de vergi seferberliği ilan edilen bir yıl oldu. Ancak bu seferberliğin mükellefler üzerindeki etkisi oldukça sınırlı kaldı. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in her açıklamasında belirttiği “Az kazanandan az, çok kazanandan çok vergi alacağız” ifadesi, daha çok sözde kaldı. 2024 yılı boyunca, mükelleflerin sadece yüzde 2’sinin incelendiği bildirilirken, vergi incelemeleri geçen yıla göre daha da azaldı ve kamu bütçesi yine vatandaşın vergileri sayesinde ayakta kaldı.
Hazine ve Maliye Bakanlığı’na bağlı Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı, 2024 yılı ile ilgili faaliyet raporunu yayımladı. Raporun detaylarına göre, Türkiye’de 2024 yılında toplamda 3 milyon 797 bin 864 vergi mükellefi bulunmaktaydı ve bu mükelleflerin yalnızca yüzde 2.06’sini oluşturan 78 bin 187 mükellef incelendi. Bu oran, 2022 yılında 77 bin 610 mükellef ile yüzde 2.26 olarak belirlenmişti. Verilen bu rakamlar, vergi incelemelerinin azaldığını gösteriyor.
İnceleme yapılan mükelleflerin çoğunluğu, gelirlerine göre sınıflandırıldığında büyük ve orta ölçekli mükellefler olarak ayrılıyor. Geçen yıl sadece 7 bin 148 büyük mükellef ve 28 bin 555 orta ölçekli mükellef incelendi. Gelirleri 6 milyon liranın üzerinde olan mükellefler “büyük”, 275 bin lira ile 6 milyon lira arasındakiler ise “orta” ölçekli mükellefler olarak değerlendirilmektedir. Bu durum, yüksek gelir gruplarına yönelik vergi denetimlerinin yetersiz kaldığını gösteriyor.
En Zengin Mükellefler Üzerindeki Denetim Yetersizliği
65 milyon liranın üzerinde geliri olan en zenginler grubundaki 7 bin 645 mükelleften yalnızca 1.494’ü denetlendi. Bu durum, inceleme yüzdesinin yüzde 19.54 seviyesinde kalmasıyla, her 5 zengin mükelleften 4’ünün denetlenmediği gerçeğini ortaya koyuyor. Bu ciddi bir orandır ve yapılan incelemelerin zengin kesim üzerinde yeterince baskı oluşturmadığını göstermektedir.
Vergi Kaçırma ve Cezalar
Yalnızca 78 bin vergi mükellefinin incelenmesine rağmen, 2024 yılında toplamda 159.8 milyar liralık vergi matrahının eksik beyan edildiği ortaya çıktı. Bu eksilmenin mükelleflere 80.4 milyar liralık vergi cezası kesilmesi bekleniyor. Cezalarda en büyük paya sahip sektör, 37.1 milyar lira ile toptan ve perakende ticaret, motorlu kara taşıtları ve motosikletlerin onarımı alanı oldu. İkinci sırada ise imalat sektörü, 18.6 milyar liralık ceza ile yer alıyor.
İcraat ve Gerçekler
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek tarafından ilan edilen vergi seferberliği, genel algının aksine sonuç vermedi. Mükelleflerden beklenen vergi tutarlarının büyük bir kısmının toplanamadığı gibi, vergi yükü büyük ölçüde ücretli kesime yıkılmaya devam etti. Bu durum, toplumun daha düşük gelir gruplarını oluşturan kesimlerin daha fazla etkilenmesine neden oldu.
KDV ve ÖTV Gelirleri
2024 yılında devlet, Katma Değer Vergisi (KDV) ve Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) üzerinden toplamda 2.4 trilyon lira gelir elde etti. Ücretli kesimin maaşlarından kesilen Gelir Vergisi tevfikatı ise, geçen yıl beklenen 1 trilyon 89 milyar liralık bütçe tahmininin çok üzerinde, tam
