Ozan BİNGÖL / SÖZCÜ
17 Mart 2025 tarihinde açıklanan 2025 yılı Ocak-Şubat dönemi Merkezi Yönetim Bütçe verileri, Türkiye’nin mali durumu hakkında önemli ipuçları sunuyor. Bütçenin genel gidişatına ilişkin net bir değerlendirme yapabilmek için Mayıs ayındaki verilere güncellemelerle birlikte bakmak önemli olsa da, ilk iki aylık bütçe sonuçları, ekonomik sürdürülebilirlik açısından olumlu sinyaller vermiyor. Bunun nedenlerini kısaca başlıklar altında inceleyeceğiz.
YÜKSEK BÜTÇE AÇIĞI DEVAM EDİYOR
Merkezi Yönetim Bütçesi, yılın ilk iki ayı itibarıyla toplam 449,4 milyar TL bütçe açığı vermiştir. Bu açık, geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre %47,6 oranında bir artış göstermiştir. Mali disiplin açısından kritik öneme sahip olan faiz dışı açık da, bir önceki yıla göre artış göstererek devam etmiştir. Faiz dışı açığın büyümesi, bütçede mali disiplin konusundaki kalıcı sorunları gözler önüne sermektedir.
Tablo 1: Temel Bütçe Verileri
Bu bütçe verilerinde en dikkat çekici gider kalemi, faiz harcamalarıdır. Faiz harcamaları, geçen yılın aynı dönemine göre %72,1 oranında bir artış kaydetmiştir. Bu durum, bütçe açığının büyümesinde en önemli etken olarak öne çıkmaktadır.
GÖREV ZARARLARI YILI HIZLI BAŞLADI
Yeni adıyla görevlendirme giderleri, eski adıyla görev zararları, 2025 yılına hızla başlamıştır. Elektrik sektöründe yapılan tarife düzenlemeleri henüz verilere yansımadığı için Elektrik Üretim A.Ş.’ye bütçeden yapılan görevlendirme gideri ödemeleri devam etmektedir. Ziraat Bankası’na yapılan görev zararı ödemeleri ise, aylık bazda tarihinin en yüksek seviyelerine ulaşmıştır. Yılın ilk iki ayında sadece dört kamu kuruluşuna yapılan görev zararı ödemeleri şu şekildedir:
- Elektrik Üretim A.Ş.: 37 milyar 60 milyon TL
- BOTAŞ: 35 milyar TL
- Ziraat Bankası: 25 milyar 511 milyon TL
- Halk Bankası: 9 milyar 241 milyon TL
FAİZE 302,7 MİLYAR, YATIRIMA 93,5 MİLYAR
Yılın ilk ayında, bütçedeki faiz harcamaları, yatırım harcamalarını geride bırakmıştır. İlk iki ayda merkezi yönetim bütçesinden faize yapılan harcama toplamı 302,7 milyar TL olurken, toplam yatırım harcamaları ise sadece 93,5 milyar TL düzeyinde kalmıştır. Bütçede, personel, KÖİ ödemesi ve faiz ödemelerinden kesinti yapılma imkanı bulunmadığı için, en öncelikli kesinti yapılacak alan olarak yatırımlar gözükmektedir.
İLK İKİ AYDA DEPREMZEDE YİNE UNUTULDU
Deprem bölgesinde, depremden etkilenenler için konut ve işyeri teslimlerine ilişkin giderler bütçenin 7.1.90.90 tertibinde izlenmektedir. Bu bölümden yapılan ödemelere baktığımızda, Ocak 2025 dönemindeki harcama tutarının sıfır olduğunu, Şubat ayında ise yalnızca 62,7 milyon TL tutarında bir harcama gerçekleştirilmiş olduğunu görmekteyiz. İki aylık dönemdeki bu harcama tutarı son derece düşük bir seviyededir. Bu durum, akıllara şu soruları getiriyor: “Depremzede yine
