Son yıllarda Türkiye’deki en büyük firmaların vergi ödememek ya da çok az vergi ödemek konusunda eleştirilmesiyle birlikte, bu durumun neden ve nasıl meydana geldiği merak konusu haline geldi. Hazine ve Maliye Bakanlığı, pek çok firmanın vergi ödememesini kabul ettiği bir açıklama yaparken, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mali Hukuk Ana Bilim Dalı Prof. Dr. Murat Batı, şirketlerin vergi kaçırmak için nasıl yöntemler kullandıklarını SÖZCÜ’ye anlattı.
Haziran 2024 verilerine göre, faal kurumlar vergisi mükellef sayısının 1 milyon 165 bin 695 olduğunu belirten Gelir İdaresi Başkanlığı’na göre, bu şirketlerin ödeyeceği vergilerin ülke ekonomisine büyük katkı sağlayabileceği vurgulandı. Ancak, son altı yıl ve 2024’te tahsil edilen kurumlar vergisinin toplam vergi gelirlerine oranının sadece yüzde 15,3 olduğu ortaya çıktı.
Gelir İdaresi Başkanlığı’nın raporuna göre, Türkiye’de faaliyet gösteren 1 milyon 143 bin 344 kurumlar vergisi mükellefinin neredeyse yarısının zarar ya da matrahsız beyanname verdiği belirtilirken, bu şirketlerin toplamda 5,7 trilyon TL bilanço kârına ve 60 trilyon TL ciroya sahip oldukları ifade edildi.
Vergi ödememek için kullanılan yöntemler arasında en önemlilerinden biri vergi harcamaları olarak görülüyor. Prof. Dr. Batı’ya göre, ödenmesi gereken kurumlar vergisi hesaplanırken, hasılat ile giderler arasındaki farkın vergilendirildiği ve kanunen kabul edilen giderler ile istisna ve muafiyetlerin vergi matrahını düşürdüğü belirtildi. 2019’da 28 milyar TL olan istisna ve muafiyetler nedeniyle vazgeçilen kurumlar vergisi tutarının 2024’te 657 milyar TL’ye yükseldiği de raporlarda yer aldı.
Bağışlar da vergi kaçırma yöntemleri arasında önemli bir yer tutuyor. Kamu yararına çalışan derneklere veya vergi muafiyeti olan vakıflara yapılan bağışlar, şirketlerin vergi matrahını düşürerek vergi ödemelerini azaltıyor. Aynı şekilde, firmaların gelirlerini düşük, giderlerini ise yüksek göstermesi de vergi kaçırma stratejileri arasında yer alıyor.
Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın açıklamasına göre, sürekli zarar beyan eden mükellefler üzerinde vergi incelemeleri yapılmaya başlanmış durumda. Bu durum, vergi kaçıran ve matrahsız beyanname veren şirketlerin vergi incelemelerine tabi tutulacağını gösteriyor. Toplumda vergi adaleti ve şeffaflığı konusunda hassasiyetin arttığı bu dönemde, vergi kaçıran firmaların tespit edilip gerekli yasal işlemlerin yapılması bekleniyor.
