Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan üçüncü çeyreğe ilişkin dönemsel gayrisafi yurt içi hasıla verilerine göre, Türkiye ekonomisi 2024 yılı üçüncü çeyrekte yıllık olarak yüzde 2.1 oranında bir büyüme kaydederken, dönemsellik açısından yüzde 0.2 daralma yaşamıştır. Bu çeyrek içerisinde sanayi sektörü yıllık olarak yüzde 2.2, hizmet sektörü yüzde 1.9, finans ve sigorta faaliyetleri yüzde 6.2, tarım yüzde 4.6 ve inşaat sektörü yüzde 9.2 oranında büyüme göstermiştir. Öte yandan, imalat sanayii üretimi önceki üç aylık döneme göre yüzde 1.2 oranında bir azalma yaşarken, imalat PMI verisi Mart ayından bu yana sektörün büyüdüğüne işaret eden 50 seviyesinin üzerine çıkamamıştır.
İTHALAT DÜŞTÜ
2024 yılının üçüncü çeyreğinde mal ve hizmet ihracatı, bir önceki yılın aynı çeyreğine göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak yüzde 0.8 oranında artarken, ithalatı ise yüzde 9.6 oranında düşmüştür. İthalattaki bu düşüş, büyük ölçüde sanayi sektöründeki daralmadan kaynaklanmaktadır. Gayri Safi Yurt içi Hasıla’nın (GSYH) üçüncü çeyrek değeri, cari fiyatlarla ABD doları bazında 357 milyar 989 milyon olarak belirtilmiştir. Bunun yanı sıra, yerleşik hane halklarının nihai tüketim harcamaları üçüncü çeyrekte bir önceki yılın aynı dönemine göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak yüzde 3.1 oranında bir artış göstermiştir. Devletin nihai tüketim harcamaları ise yüzde 0.9 oranında azalırken, gayrisafi sabit sermaye oluşumu da yüzde 0.8 azalmıştır.
İŞ GÜCÜNÜN PAYI AZALDI
Bu yılın üçüncü çeyreği itibarıyla emeğin cari fiyatlarla Gayrisafi Katma Değer içerisindeki payı 4 puan azalmış, sermayenin payı ise 7.1 puan artmıştır. İkinci çeyrek verilerine bakıldığında, emeğin payı yüzde 40.4 iken, üçüncü çeyrekte bu oran yüzde 36.4’e gerilemiştir. Ayrıca, net işletme artığı yüzde 38’den yüzde 45.1’e yükselmiştir. Bu durum, ekonomik yapının dönüşüm sürecinin ve sermaye yatırımlarının artışının bir göstergesi olarak değerlendirilmektedir.
Bütün bu veriler, Türkiye ekonomisinin 2024 yılının üçüncü çeyreği itibarıyla bazı sektörlerde büyüme, bazılarında ise daralma yaşadığını göstermektedir. İthalatın düşmesi, dış ticaret dengesi açısından olumlu bir gelişme olarak değerlendirilebilirken, sanayinin yıllık bazda daralması ve imalat sektöründeki belirsizlikler, ekonominin büyüme ivmesini olumsuz yönde etkileyebilir. Ayrıca, hanehalkı tüketim harcamalarındaki artış, iç talebin ekonomiye olan katkısını gösterirken, devletin harcamalarındaki düşüş, bütçe disiplininin korunmasına yönelik bir adım olarak yorumlanabilir.
