2024 yılında Nobel Ekonomi Ödülü sahibi Ermeni kökenli Prof. Dr. Daron Acemoğlu, ünlü gazeteci Fatih Altaylı’nın Youtube programında işçi ücretleri konusundaki açıklamalarıyla dikkat çekti. Acemoğlu, Türkiye’de işçi ücretlerinin düşük olmasına rağmen neredeyse yarısının asgari ücretle çalıştığına dikkat çekerek, “Bu denklemde bir bozukluk var. Bunu düzeltmek için işçilerin verimliliğini artırmak gerekiyor ki işçilere olan talep artsın, iş adamları üretkenlikleri ve kârları arttığı için işçilere daha fazla maaş vermek zorunda kalsın.” şeklinde konuştu.
Ancak çalışma ekonomisi uzmanı Prof. Dr. Aziz Çelik, Acemoğlu’nun bu görüşüne karşı çıktı ve “Daron Acemoğlu’na itirazım var!” diyerek şunları ekledi: “Daron Hoca, verimlilik artarsa ücretlerin de artacağını savunuyor. Ancak, verimlilik artışı her zaman doğrudan ücret artışını getirmiyor. Eğer çalışanlar örgütlü değillerse ve güçlü bir sosyal mücadele yoksa, ücretler yükselmeyecektir, aksine düşebilir.” Çelik, verimliliğin artmasının kesinlikle doğrudan ücret artışına dönüşmeyeceğini savundu.
ÇALIŞANLAR ORGANİZE OLMAZSA ÜCRETLER ARTMAZ
Çelik, Türkiye’deki ekonomik gerçeklerin Acemoğlu’nun öne sürdüğünden çok daha farklı olduğunu belirtti. Türkiye’de verimlilik artışına rağmen reel ücretlerin düştüğünü söyleyen Çelik, “SBB ve Sanayi Teknoloji Bakanlığı verilerine göre, çalışılan saat başına üretim 2009’da 100 iken, 2022 sonunda 160,3 oldu” şeklinde değerlendirdi.
Ayrıca, derinlere inen verileri paylaşan Çelik, “Verimlilik %60’tan fazla artmış. İşçiler saat başına daha fazla üretirken, reel birim ücret 2009’da 100’den 2022 sonuna 93,8’e gerilemiş. Verimlilik ve ücret açığı giderek büyümüştür. 2021’in dördüncü çeyreğinde üretim 170,5’e çıkarken reel ücret 81,8’e gerilemiş” dedi. Çelik, son 15 yılda 60 çeyrek boyunca ücretlerin sadece birkaç kez reel olarak arttığını, bunun haricinde ücretlerin sürekli düştüğünü belirtti.
SOSYAL MÜCADELE ŞART
Çelik, ücretlerin artması için yoğun bir sosyal mücadelenin gerektiğine işaret etti. “O iş öyle olmuyor! Patronlar verimlilik artınca kendiliğinden ücretleri artırmıyorlar. Ücretleri artırmak için yoğun bir sosyal mücadele gerekiyor ve bu mücadele bile reel ücretlerin düşmesine neden olabiliyor. Türkiye’den yüksek verimlilikte olan ülkelerde bile güle oynaya ücret artışları yaşanmıyor” dedi.
Acemoğlu’nun yaklaşımının klasik bir liberal reçetenin tekrarı olduğunu belirten Çelik, “Önce zenginleşelim, sonra refah gelir!” şeklindeki düşüncenin Türkiye’de ve dünya genelinde geçerliği olmadığını ifade etti. “Zenginleşme olmadan adil bir bölüşüm sağlanamaz.” diyen Çelik, sosyal devletin özelliklerini kaybetmesiyle mevcut başvuruların da geçerliliğini yitirdiğine dikkat çekti.
VERİMLİLİK ARTISINI SERMAYE GELİRLERİNE YARARLI
Verimlilik artışının yalnızca sermaye gelirlerine yaradığına dikkat çeken Çelik, İSO 500 Büyük verilerinden örnekler vererek, 2009’da sermayenin gelir payının %45 civarında iken, 2023’te %61’i geçtiğini belirtti. Ücret gelirlerinin ise %55’ten %39’a gerilediğini vurgulayarak, “Verimlilik artışı tek başına
