Türkiye’de 24 Mayıs 2023 tarihinde gerçekleştirilen seçimlerin ardından, ekonominin yönetimi Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in liderliğine devredildi. Bu dönemde, özellikle Türk lirasının değer kaybı nedeniyle, altın ithalatına kota uygulaması getirildi. Bakan Şimşek, altın ithalatını düzenlemek amacıyla bu kota uygulamasının zorunlu olduğunu ve bu yönde herhangi bir geri adım atılmayacağını belirtmiştir. Ancak, bu durum ilk etapta kuyumculuk ve mücevherat sektöründen tepki almıştır.
Ancak, 7 Ağustos 2023’te yürürlüğe giren kota uygulaması sonrasında kaçak altın ithalatında gözle görülür bir artış ortaya çıkmıştır. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) eski başekonomisti Hakan Kara, bu durumu sosyal medya üzerinden ele alarak, altın ithalatı kısıtlamalarının sona erdirilmesi veya detaylı bir şekilde gözden geçirilmesi gerektiğini vurgulamıştır. Kara, kota uygulamasının kaçak altın ithalatını ve mücevher ithalatını artırdığına işaret ederken, bu sınırlamaların döviz çıkışını durdurma noktasında etkisiz kaldığına dikkat çekmiştir.
Kota uygulamasının caydırıcılık işlevinin sorgulanması, ekonomik verileri yakından takip eden uzmanlar arasında bir tartışma yaratmıştır. Hakan Kara, bu uygulamanın neden olduğu olumsuz gelişmelere işaret ederek, uygulamanın mevcut formuyla devam etmesinin fayda sağlamayacağına vurgu yapmaktadır. Kaçak altın ithalatındaki artış, piyasada kayda değer bir sıkıntıya yol açmakta ve hükümetin bu konuda ne tür adımlar atacağı merak konusu haline gelmektedir.
Bakan Mehmet Şimşek, geçtiğimiz günlerde Dünya Gazetesi Genel Haber Koordinatörü Recep Erçin ile gerçekleştirdiği bir röportajda, altın ithalatına yönelik kota uygulamasında değişiklikler yapacaklarını duyurdu. Şimşek, mevcutta 12 ton olarak uygulanan kotanın 14 tona çıkarılacağı bilgisini verirken, bu ilave 2 tonluk altının bir tonunun ihracatçılara, diğer bir tonunun ise aracılara tahsis edileceğini belirtti. Bu gelişme, sektörde birikmiş olan baskılara bir nebze olsun yanıt verme çabası olarak yorumlandı.
Öte yandan, Adalet ve Kalkınma Partisi’ne (AKP) yakın kaynaklar, artan altın kaçakçılığı nedeniyle kota uygulamasının tamamen kaldırılabileceğine dair bazı işaretler vermektedir. Dünya Gazetesi’nde yayınlanan bir habere göre, Şimşek, iş insanlarıyla yaptığı görüşmede, 3 AKP milletvekilinin karıştığı bir altın kaçakçılığı olayını referans alarak, kota uygulamasının çok yakında kaldırılabileceğine dair sinyaller vermiştir.
Kota uygulamasının kaldırılması ya da esnetilmesi, altın alım-satım süreçleri üzerinde etkili olacağı öngörülmektedir. Özellikle sarrafiye grubu altınlarda işçilik maliyetlerinin artış göstermesi, bu kısıtlamaların gevşetilmesi durumunda kuyumcu komisyonlarının düşebileceği anlamına gelmektedir. Ancak, Şimşek’in açıkladığı yeni düzenlemenin ilk adımları, dikkat çeken değişikliklerin yaşanmasına neden olmayabilir. Yapılan değişiklikle birlikte, 12 ton olan kota kısıtlamasında ilk kez bir gevşeme söz konusu olmuş ancak piyasalarda dikkate değer bir fiyat değişikliği beklenmemektedir.
Sonuç olarak, Türkiye’deki altın ithalatına yönelik kısıtlamaların seyri ve bu kısıtlamaların piyasalara etkisi, gerek hükümet gerekse sektör temsilcileri tarafından dikkatle izlenmektedir. Ekonomik belirsizlikler ve döviz kurlarındaki dalgalanmalar, altın piyasasının dinamiklerini de etkilemektedir.
