Prof.Dr. Sencer Ayata, çoğu çiftçi için 50 dönüm arazinin önemli bir büyüklük olduğunu belirtti. Orta Anadolu ve Doğu Anadolu coğrafyasındaki çiftçilerin en temel ihtiyaçlarını karşılamalarının zor olduğunu vurgulayan Ayata, 2023-2024 yılında dönüm başı maliyetin 1200-1300 liranın altına düşmediğini ifade etti. Bu durumda, 50 dönüm arazinin yıllık maliyetinin 65 bin lira olduğunu söyleyen Ayata, verim düşüşü nedeniyle buğdayda 375 kilonun altında kalındığını belirtti. Hükümetin kilo başına 9,5 lira verdiğini ancak genellikle 8,5 lira ödendiğini kaydeden Ayata’ya göre, çoğu çiftçinin yıllık geliri 10 bin lirayı zor buluyor.
Çiftçilerin maliyetlerinin artmasıyla birlikte birçok çiftçinin toprağını kiraya vermek veya ortakçıyla anlaşma yapmak zorunda kaldığını söyleyen Ayata, tarımın mekanize olmasıyla birlikte traktör fiyatlarının 5 ile 10 milyon lira arasında değiştiğini ifade etti. Ortaklık yapmanın masrafları azalttığını ve riskleri paylaştığını belirten Ayata, birçok çiftçinin tarlasını boş bıraktığını ve bu durumun ülke için önemli bir kayıp olduğunu dile getirdi. Ayrıca, kentli yatırımcıların büyük şehirlere yakın bölgelerde toprak satın aldığını ve tarımın verimliliğini artırmak için sulama, yeni ürünler ve teknolojilerin yaygınlaşması gerektiğini ifade etti.
Tarım sektöründe çalışan nüfusun azalmasıyla birlikte genç erkeklerin köy dışında farklı işlerde çalıştığını belirten Ayata’ya göre, tarım ve hayvancılık yan gelir haline gelmiştir. Suriyeli ve Afgan mültecilerin tarım sektöründe çalıştığını dile getiren Ayata, bu durumun bazı ürünler için önemli olduğunu ancak genellikle sigortasız çalıştırıldıklarını belirtti. Politikaların başarısız olduğunu söyleyen Ayata, çiftçilerin maliyetlerini karşılayacak yeterli destek alamadıklarını ve tarım sektöründe önemli sorunların bulunduğunu ifade etti.
