Depozito Saha Yönetim Sistemi (DSYS) ve Eleştiriler
Türkiye, çevre duyarlılığını artırmak ve geri dönüşüm alışkanlıklarını yaygınlaştırmak amacıyla yeni bir uygulama olan Depozito Saha Yönetim Sistemi’ni (DSYS) hayata geçirdi. Ancak, sistemin uygulamaya geçtiği ilk günlerden itibaren çeşitli eleştirilerle karşılaştı. Özellikle, depozito ücretinin düşük olması, hem vatandaşların hem de uzmanların tepkisini çekti.
25 Kuruşluk İade Vatandaşı Tatmin Etmedi
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na bağlı Türkiye Çevre Ajansı tarafından başlatılan sistem, 0,1 litre ile 3 litre arasında değişen içecek ambalajlarının geri dönüşümünü teşvik etmeyi amaçlıyor. Vatandaşlar, bu ambalajları iade ettiklerinde şişe veya kutu başına yalnızca 25 kuruş iade alacaklar. Ancak bu miktarın düşük bulunması, özellikle sosyal medya üzerinde geniş bir tartışma yarattı.
Öte yandan, market poşetleri için alınan 50 kuruşluk ücret, depozito iadesinin sadece 25 kuruş olması durumunu daha da belirgin hale getirdi. Uzmanlar, bu düşük depozito ücretinin artırılmaması halinde sistemin sürdürülebilir olmayacağını ifade ediyor.
“Bir Ekmek İçin 50 Ambalaj Gerek”
Geri dönüşüm teşviklerini artırmak amacıyla Avrupa’daki depozito uygulamalarını örnek gösteren uzmanlar, Türkiye’deki sistemin ciddi eksiklikler taşıdığını vurguluyor. Bir uzmanın dikkat çektiği üzere, “Avrupa’da 4-5 ambalaj için 1 avro ödendiği göz önüne alındığında, bu meblağ ile bir kilogram muz almak mümkün. Bizde ise bir ekmek alabilmek için tam 50 şişe iade edilmesi gerekiyor. Bu sistem, daha uygulamaya geçmeden ölü doğmuş bir girişim gibi görünüyor.” şeklinde yorumda bulundu.
İade Süreci Nasıl İşliyor?
Depozito ücretleri, vatandaşların e-Cüzdan hesaplarına yatırılacak. Bu bakiye, QR kod ile ödeme kabul eden POS cihazlarında harcanabilecek. Ayrıca, “Depozitosu Olan Ambalajlar (DOA)” adlı mobil uygulama aracılığıyla da iade işlemleri yapılabilecektir. Ancak, bu dijital altyapının gereksiz yere karmaşık olması ve iade ücretinin düşüklüğü nedeniyle vatandaşların ilgisini çekmemesi bekleniyor.
Hedef 81 Şehre Yayılmak
DSYS, 2023 yılı sonuna kadar Türkiye genelinde 81 farklı ilde uygulanacak. Sistem, çevre bilincini artırmayı ve geri dönüşüm oranlarını yükseltmeyi hedefliyor. Ancak uzmanlar, vatandaşların bu sistemi benimseyebilmesi için depozito bedelinin daha cazip hale getirilmesi gerektiğinin altını çiziyor.
Sonuç olarak, sistem sürdürülebilir bir çevre için çarpıcı bir adım olarak değerlendirilse de, düşük depozito ücret politikası nedeniyle hayal kırıklığına neden olmuş durumda. Gözler, bu uygulamanın ilerleyen dönemlerinde depozito ücretinde bir güncelleme yapılıp yapılmayacağına çevrildi.
