“`html
Türkiye’de emeklilere yönelik yapılan mali düzenlemelerde ciddi tartışmalar yaşanıyor. İktidar, “bütçede kaynak yok” diyerek emekli bayram ikramiyesine yalnızca bin lira zam yapmış durumda. Bu zammın, toplamda bütçeye 28 milyar lira ek yük getirdiği ifade ediliyor. Ancak, bu durumun zıttı olarak İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun gözaltına alınmasıyla birlikte, bütçeden kaybolacak kaynakların bu artışın 6 katına ulaşacağı öngörülüyor. Merkez bankası döviz kuru artışlarının, merkezi yönetim bütçesine toplamda 948 milyar lira ek yük getireceği ve özel sektördeki borçların da 260 milyar lira artacağı tahmin ediliyor. Bu noktada İYİ Parti Ekonomi ve Kalkınma Politikaları Başkanı Dr. Erhan Usta, İmamoğlu’na yönelik gözaltı işleminin Türkiye ekonomisine etkilerini detaylandıran bir çalışma gerçekleştirmiştir.
Borca 358 milyar lira yük
Dr. Usta’nın yaptığı hesaplamalar şu şekilde özetlenebilir:
- Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, döviz kurlarındaki 1 liralık artışın, devlet bütçesine 90 milyar lira ilave mali yük getirdiğini belirtmişti. Şu anki durumda ise, kurun 1.8 lira arttığını göz önüne alırsak, bu artışın 2025 yılının bütçe harcamalarını 162 milyar lira yükselteceği öngörülüyor. Bu hesaplamalarda, yıl içinde ödenecek faiz, kamu-özel iş birliği (KÖİ) ödemeleri (en az 10 milyar TL), savunma harcamaları ve diğer dövizle bağlantılı harcamalar dahildir.
- Bunun yanı sıra, 1.8 liralık döviz kuru artışı, mevcut iç ve dış borçların anapara ödemelerine toplamda 358 milyar lira ek yük getirmektedir.
- İç borçlarımız, enflasyon, döviz ve altına endeksli bir yapıdadır. Bu nedenle, önümüzdeki dönemlerde ödenecek iç borç faiz ödemeleri 346 milyar TL artış gösterecek.
- Bu yılın kalan 9 ayında, iç ve dış borçların faiz ödemelerindeki artışın da 82 milyar lira olacağı belirtiliyor.
- Sonuç olarak, merkezi yönetim bütçesine gelecek toplam yük, 948 milyar TL olacak şekilde hesaplanmaktadır.
Özel Sektöre 260 milyar lira ek yük
İYİ Parti Milletvekili Dr. Erhan Usta, döviz kurlarındaki artışın sadece kamu bütçesine değil, aynı zamanda döviz borcu olan özel sektör firmalarının finansal yükümlülüklerini de derinden etkilediğini açıkladı. Usta, “Özel sektörün brüt dış borç stoku şu anda 305 milyar dolar seviyesindedir. Kurda yaşanan 1 lira 80 kuruşluk bir artış, özel sektörün bu dış borcunu 549 milyar TL artırıyor.” şeklinde bir açıklamada bulundu. Ancak, özel sektörün borçları kadar döviz varlıklarının da olduğunu unutmamak gerekir. Bu nedenle, varlıklar ve yükümlülükler dikkate alındığında, net döviz pozisyonu üzerinden hesaplandığında, özel sektörün dış borç yükündeki artışın 260 milyar lira civarında olduğu ifade edilmektedir.
Kısaca, Türkiye ekonomisinde yaşanan bu döviz kuru artışları ve siyasi gelişmelerin, emeklilere verilen zamdan çok daha büyük bir mali yükü beraberinde getireceği anlaşılmaktadır. Ekonomik istikrarın sağlanması ve bütçe dengelerinin korunması açısından, bu etkilerin dikkate alınması son derece önem taşımaktadır.
“`
