Belce ÖRÜ
Faiz indiriminin başladığı ve enflasyonun hızla arttığı günümüzde, şirketlerin kârları adeta uçuşa geçti. Ancak, bu durum tüketiciler için oldukça zorlu bir süreç başladı. Hayat pahalılığı ve enflasyon nedeniyle vatandaş temel ihtiyaçlarını dahi karşılayacak durumda değil. Barınma, beslenme ve giyinme gibi hayati gereksinimlerin dahi sıkıntıya düştüğü bir dönemde, birçok insan geçim derdiyle başa çıkmaya çalışmakta.
2021 SONRASI HIZLANDI
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) yayımladığı Finansal İstikrar Raporu’na göre, 2021 yılından itibaren 2024 yılına kadar olan süreçte şirketlerin net kârının aktiflerine oranı %4’ten %10’a kadar yükselmiştir. Net kârın aktiflere oranı %5 ve üzerinde olan firmaların payı sektörde %32 seviyelerine ulaşmış durumda. Raporda, reel sektörün kârlılık göstergelerinin 2009 yılından pandemiye kadar olan dönem boyunca yatay bir seyir izlediği ifade edilirken, 2021 yılından sonra enflasyon ve güçlü iç talep koşullarıyla birlikte reel sektör kârlılığının tarihsel ortalamaların oldukça üzerindeki seviyelere çıktığı belirtildi. Bununla birlikte, parasal sıkılaşmanın artmasıyla birlikte reel sektörde kârlılık oranlarının azalmaya başladığı, ancak 2023 yıl sonu itibarıyla bu oranların hâlâ güçlü seviyelerde kaldığı da raporun önemli bir bulgusudur.
Firmalara ‘tampon’ oldu
Yine TCMB raporunda belirtildiği üzere, “Kârlılık oranlarının 2023 yılı öncesinde tabana yaygın biçimde tarihi yüksek seviyelere çıkması, banka bilançolarını ve sermaye yapılarını destekleyerek parasal sıkılaşma döneminde firmalara önemli bir tampon oluşturmuştur.” Bu durum, şirketlerin yüksek kârlılık seviyelerinin, para politikalarının sıkılaştığı dönemlerde bile güçlü kalmalarını sağladığı anlamına gelmektedir. Ancak, bu durumun bir diğer yüzü vardır: Yüksek enflasyonun etkileri dar gelirli ve orta gelirli kesim üzerinde daha derin yaralar açmıştır. Parasal politikaların hedeflerini gerçekleştirirken oluşturduğu bu dengesizlik, özellikle dar ve orta gelir grubunu büyük ölçüde olumsuz etkilemiştir.
Sonuç olarak, yüksek kâr oranları ve enflasyon arasındaki çatışma, hem ekonomi hem de toplumsal yapı açısından önemli sorunlar doğurmaktadır. Şirketlerin kazançları artarken, vatandaşların geçim sıkıntıları katlanarak devam ediyor. Bu durum, ekonomik eşitsizliğin bir yansıması olarak karşımıza çıkmakta ve bu eşitsizliğin giderilmesi adına atılacak adımlar, ülke ekonomisinin sürdürülebilirliği için kritik öneme sahiptir.
