Yap-İşlet-Devret Modelinde Yaşanan Fiyaskolar
Ülkemizde son yıllarda uygulanan yap-işlet-devret (YİD) sisteminin birçok sıkıntıya ve fiyaskoya neden olduğu bir kez daha gündeme geldi. Göcek Tüneli, 31 Aralık 2025 tarihinde Karayolları Genel Müdürlüğü’ne devredileceği belirtilerek işletilmesi sonrasında, halkın bu tüneli ücretsiz kullanabileceği vaat edildi. Fakat son gelişmeler ışığında, devir tarihinin 20 Mayıs 2030’a ertelendiği anlaşıldı. Bu durum, kamuoyunda büyük bir hassasiyetle karşılandı ve sürecin şeffaf olmadığı iddialarını ön plana çıkardı.
Devretme Tarihindeki Değişiklikler
Göcek Tüneli’nin birinci tüpü, 2002 yılında YİD modeliyle ihale edildi. İhaleyi kazanan firma, tüneli inşa etmek ve 20 Ocak 2032’ye kadar işletmek üzere sözleşme imzaladı. Ancak tünelin işletmesi, 2006 yılında tamamlandıktan sonra devam eden süreçte, ikinci tüpün devlet tarafından yapılmasına ve halkın ücretsiz kullanımına yönelik bir karar alındı. Beklentiler büyüktü; ancak bu süreçte yapılan Cumhurbaşkanlığı kararıyla devlet tarafından inşa edilen Göcek 2 Tüneli, işletme haklarının gözetildiği bir dizi mukavele sonucunda, Göcek 1 Tüneli’ni işleten firmaya devredildi. Bu durum, 2032 olan devir tarihinin 31 Aralık 2025’e çekilmesine neden oldu.
CİMER Yanıtı ve Kamuoyu Tepkisi
Halkın, 1 Ocak 2026’dan itibaren tünellerin bedava olup olmayacağına dair merakları sürerken, Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi’ne (CİMER) yapılan başvurular ile resmi bilgi talep edildi. CHP eski milletvekili Süleyman Girgin, kendisine gelen yanıtta, devir tarihinin 20 Mayıs 2030 olarak belirlendiğini öğrenince şoke oldu. Bu yanıt, kamuoyunu daha da şaşırttı çünkü önceden halka duyurulan tarih değişikliği, bir süre sessiz tutulmuştu.
Halkın Cebinden Çıkan Paralar
Girgin, CİMER yanıtından sonra bunun “soygun” olarak değerlendirilmesi gerektiğini ifade ederek, “Her seçimde bedava olacağı söylenen Göcek Deli Dumrul tünelindeki soygun kimseye duyurulmadan 5 yıl 5 ay 20 gün daha uzatılmış. Halk köprülerin bedava olacağı günü iple çekerken demek ki yıllarca soyulmaya devam edecek.” diye belirtti. Devamında, hem giriş hem de çıkışta ücret alınan Göcek Tüneli’nin Türkiye’nin en kısa ama en pahalı tüneli olduğunu dile getirdi.
Ücretlendirme Problemleri
Girgin, 960 metrelik Göcek Tüneli’nden geçen araçların 60 lira ödediğini, bunun yanında Göcek Tüneli’nin üç katı uzunluğundaki Selatin Tüneli’nin dahil olduğu 119 km’lik İzmir-Aydın Otoyolu geçiş ücretinin yalnızca 58 lira olduğuna dikkat çekerek, “Bu nasıl hesap?” diye sordu. Göcek Tüneli üzerinden elde edilen yüksek ücretlerin, halk arasında kaygılara yol açtığı ve kamu yatırımına zarar verdiği ifade edildi.
Kötü Bir Örnek Olma Tehlikesi
Uygulamaların ve politikaların oluşturduğu yabancılaşma ve güvensizlik ortamı, YİD modeli ile gerçekleştirilmiş projelerin kötü bir örnek olmasını korkusuyla gündeme getirdi. İşletme sürelerinin uzatılması, hiçbir yasal altyapı olmadan gerçekleştiği için, bu tür durumların ilerleyen dönemlerde başka projelerde de