27 Aralık 2023 tarihinde Halep’in düşmesiyle birlikte Suriye’deki siyasi dengeler açısından önemli bir değişim yaşandı. 8 Aralık 2023 tarihinde Şam’daki yönetim devrilerek 61 yıllık Baas rejimi sona erdi ve Beşar Esed Rusya’ya kaçtı. Bu gelişmelerin hemen ardından, Suriyeli muhalifler ile Heyet Tahrir Eş Şam (HTŞ) örgütü Şam yönetimine karşı harekete geçerek Suriye Devleti’ni HTŞ lideri Golani’nin öncülüğünde yeniden inşa etme çabalarına girdi.
Washington Post gazetesinin haberine göre, Esed rejiminin devirilmesine ilişkin yeni detaylar ortaya çıkmaya başladı. Savaşçı muhalifler, Esed’in ailesine ve diplomatlara yönelik elde edilen bilgilerin ışığında Suriye’de yaşananların arka planını gün yüzüne çıkardılar. Bu olaylar, Suriye’deki iç savaşın seyrini köklü bir şekilde etkileyebilir.
HTŞ’nin Planı ve Türkiye’nin Yanıtı
HTŞ’nin bir üyesi olan Musa Elesad, örgütün dört yıldır sahada güç dengesini değiştirecek bir operasyon için hazırlandığını belirtti. HTŞ, yılın başında geliştirdiği planı Türkiye’ye sunmuş ve Ankara bu plana olumlu yanıt vererek prensipte onayladığını iletmişti. Bu durum, HTŞ’nin Suriye’deki güç dengesindeki değişikliği hızlandırmaya yönelik bir adımdı.
İsrail-Lübnan Çatışmasının Etkisi
Ekim ayıyla birlikte HTŞ’nin planı şekillenirken, üyelerinin harekete geçmek için Şam’a ulaşması gerektiği bilgisi ortaya çıktı. HTŞ, Lübnan’daki gelişmeleri dikkatle izlemekteydi; zira İsrail’in bölgedeki saldırılarına karşı Esed müttefiki olan Hizbullah savaşçılarının Suriye’nin kuzeyine çekilmesi ihtimali gündeme gelmişti. Elesad, Türkiye’nin önce çatışmayı önlemek istediklerini, ardından da Türk yetkililerin İdlib’deki gerginliği azaltmak için çaba sarf ettiklerini açıkladı.
Türkiye’nin Uyarıları
11 Kasım 2023’te başlatılan Astana görüşmeleri, Suriye için önemli bir dönüm noktası olmuştu. Ankara, bu toplantıda Suriye rejimi ve Rusya’yı uyararak bölgedeki belirsizliğin sürdürülemeyeceğini ifade etti. Elesad, Türk yetkililerin rejime ve destekçilerine, İdlib’de sivillere yönelik saldırılara devam etmeleri halinde muhaliflerin karşılık vereceğini söylediklerini belirtti.
Ateşkes ve Operasyonun Başlatılması
Türkiye’nin Astana toplantısına katılmasıyla HTŞ’nin sunduğu operasyon planına yeşil ışık yakıldığı ve muhaliflerin bu planı uygulamak için istekli oldukları anlaşıldı. 26 Kasım’da İsrail ile Hizbullah arasında ateşkes ilan edilmesinin ardından, HTŞ operasyona başladı. HTŞ, Hizbullah güçlerinin Suriye cephesine geri dönmesinden endişe ediyordu.
Rusya’nın Tepkisi
Rusya’nın ise Türkiye ve muhaliflerin faaliyetlerini anlamak için çaba gösterdiği, Türk yetkililerin temaslarının ardından Esed’i desteklemenin artık faydasız olduğu sonucuna vardıkları belirtiliyor. Bunun üzerine Rus diplomatlar, Halep’in düşüşü sonrası Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın operasyona ara vermesini beklediklerini ifade etti; ancak Erdoğan, sürpriz bir şekilde harekete geçerek hedefin Şam olduğunu duyurdu.
Beşar Esed’in Kaçışı
Esed, Suriye’den kaçmadan önce Arap müttefiklerinin onun yanında kalması gerektiğini düşünüyordu. Ancak durumun tehlikeli olduğunu fark ettikten sonra Türkiye’yi aramaya başladı. Türk yetkililer, Esed’in iktidarının tamamen sona erdiğini ve bu yüzden Arap Ligi toplantısının ertelemeye gittiğini aktardı. Esed rejimi, İran’ın gücünü azaltma çabası içerisinde olduğundan T
