İstanbul’da kira artışı son bir yılda yüzde 44’ü, son iki yılda ise yüzde 136’yı geçti. Konut değerleme platformu Endeksa’nın sağladığı verilere göre, İstanbul’da kiraların ortalaması 27 bin 19 TL’ye ulaşmış durumda. Kentsel dönüşüm süreci İstanbul’un gündeminden düşmezken, bu süreçte hem kiracılara hem de mülk sahiplerine sağlanan aylık destek ise yalnızca 8 bin lira olarak belirlenmiştir.
’20-25 BİN LİRA OLMALI’
Türkiye genelinde devam eden barınma krizi özellikle İstanbul’da derinleşirken, Sarıyer’de kira ortalaması 64 bin 266 TL, Beşiktaş’ta 59 bin 283 TL, Kadıköy’de ise 52 bin 745 TL’ye kadar çıkmıştır. Bu durumda kentsel dönüşümde sunulan kira desteğinin yetersizliği bir kez daha gözler önüne serilmektedir. İstanbul için kira desteği 2018 yılında 960 lira olarak belirlenmişti. O tarihten bu yana kira desteği yüzde 733 oranında artmasına rağmen, İstanbul’daki kira ortalamasındaki artış, Ocak 2018’den bu yana yüzde 1.225’e kadar yükselmiştir.
Kentsel dönüşümde kira desteğinden ev sahiplerinin 18 ay, kiracıların ise iki ay boyunca yararlanabileceğini hatırlatan Kentsel Dönüşüm Avukatı Çiğdem Kezer, “Enflasyon ve kiralar ortada. 8 bin liralık destek, ne kiracının ne de ev sahibinin ödeme zorluklarını giderecek kadar büyük bir yardım değil. Desteğin 20-25 bin lira bandına çıkarılması gerekmektedir. Bu konuya ilişkin görüşümüzü Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na da ilettik” şeklinde konuşmaktadır.
Kezer, söz konusu desteğin kiracılara taşınma bedeli olarak verildiğini vurgularken, “Ancak günümüz koşullarında İstanbul’da toplam taşınma bedeli 60-70 bin lira kadar çıkmışken, kiracılara verilen toplam destek de bu rakama çıkarılmalıdır. 16 bin liralık destek, kiracıların ihtiyacını karşılamaktan çok uzak” ifadelerini kullandı.
‘Kiracılar lehine geliştirilmeli’
Gayrimenkul Hukuku Uzmanı ve Avukat Ali Güvenç Kiraz ise kentsel dönüşümde verilen kira desteğinin düşüklüğünün yanı sıra kiracıların durumunun daha da zorlaştığını belirtti. Kiraz, “Eski bir evde kalan biri 10 bin lira kira ödüyorsa ve oturduğu ev kentsel dönüşüm sürecine giriyorsa, kiraların geldiği nokta nedeniyle eski eve çıkmak istiyor. Ancak eski ev bulamayınca açıkta kalma riskiyle karşılaşıyor. Kentsel dönüşümde verilen kira desteğinin kiracılar lehine geliştirilmesi mutlaka şart” diye ekledi.
Kiraz, kiracılara verilen desteğin en az 15 bin lira olması gerektiğini ifade ederken, destek süresinin de altı ay gibi bir süreye çıkarılması gerektiğini savundu. “İki aylık süreçte verilen toplam 16 bin liranın hiçbir etkisi yok” ifadelerini kullandı.
Ev sahibinden ‘karot’ testi kozu
Avukat Ali Güvenç Kiraz, Türkiye’de yaşanan barınma krizi neticesinde ev sahipliği oranının azaldığını ve kiracı sayısının arttığını belirtti. Kiraların geldiği seviyenin net olduğunu vurgulayan Kiraz, “Kiracılar eski evlerde kalmak için mücadele ediyor. Bazı mülk sahipleri ise karot testi kozunu kullanarak kiracıları tahliye etme yoluna gidebiliyor. Kiracı-ev sahibi davalarının sonuçlanmasının 3-4 yıl sürdüğünü göz önüne alırsak, karot testinin ardından binanın riskli yapı olarak belirlenmesi durumunda kiracıların 3-6 ay içinde oturdukları
