İktidarın yerel yönetimler üzerindeki denetim ve baskılarının artması, Türkiye’de kamu idarelerine dair önemli bulguları gün yüzüne çıkaran Sayıştay raporlarıyla gözler önüne serildi. 2022 ve 2023 yılları arasındaki veriler, kamu kurumlarının ihalelerden iç denetim mekanizmalarına kadar birçok alanda ciddi sorunlar yaşadığını ortaya koyuyor. Sayıştay, bakanlıklar, belediyeler ve diğer düzenleyici kurumlar dahil olmak üzere toplamda 566 kamu idaresinde denetim yaptı. Bu denetimlerin sonucunda, 2022 yılında tespit edilen mevzuata aykırı işlem sayısının 7 bin 836’dan 2023 yılında 8 bin 755’e yükseldiği belirlenmiştir. Bu durum, kamu idarelerinin bütçeleri ve muhasebe kayıtları gibi temel konularda dahi sağlıklı bir şekilde yönetilemediğini göstermektedir.
Sayıştay, 2023 yılı itibarıyla kamu idareleri üzerinde yaptığı denetimlerde 8 bin 755 adet hata ve bulgu tespit etti. Bu bulgular arasında 2 bin 226 mali tabloları doğrudan etkileyen hatalar, 6 bin 216 mevzuata aykırı hususlar ve 273 mali yönetim ile iç denetimle ilgili hatalar yer alıyor. Ayrıca, 234 kurumun bütçe hedefleri ile gerçekleşmeleri arasındaki farklılıkların nedenlerini açıklamaktan kaçındığı, 131 kurumun kredi ve bağış gibi kaynaklarını gizlediği, 18 kurumun ödeneklerini eksik kaydettiği ve 19 kurumun bütçe gerçekleşmelerinin gerçeği yansıtmadığı ortaya çıkmıştır. Bu bulgular, kamu hesaplarının şeffaf bir şekilde sunulmadığını ve yönetim süreçlerinin ciddi şekilde sorgulanabilir hale geldiğini göstermektedir.
Sayıştay raporunda yer alan bir diğer önemli tespit ise, “Gerekli özenin gösterilmemesi nedeniyle ihale süreçlerinde gecikmelerin yaşanması, iptaller ve belirlenen yeterlilik kriterini karşılamayan yüklenicilerin seçilmesi gibi sorunların yaşandığı” ifadesidir. İhalelerin zamanında yapılmaması ve konuyla ilgili sorunların yaşanması, kamu kaynaklarının etkin kullanımını engellediği gibi, aynı zamanda hukuki sorunları da beraberinde getiriyor. Bu durum, hükümetin yerel yönetimler üzerindeki denetiminde savsama olduğunu gösterirken, aynı zamanda kamu güvenini de zedelemektedir.
Türkiye’deki kamu idarelerinin iç denetim mekanizmalarının sağlıklı bir şekilde işlemediği de Sayıştay raporunda vurgulanan bir diğer önemli noktadır. Çalışmalar, birçok kamu kurumunun iç denetim süreçlerinde yeterli özen göstermediğini ve bu gereklilikleri yerine getirmediğini ortaya koyuyor. İç denetim eksiklikleri, mali yönetim sorunların derinleşmesine ve kamu kaynaklarının israfına yol açıyor. Bu durum, yalnızca bütçenin etkin yönetimini değil, aynı zamanda mali saydamlığı da tehlikeye atıyor.
İlgili rapor ve denetim bulguları, Türkiye’deki kamu yönetimi sisteminin etkinliği ve hesap verebilirliğine dair soruları gündeme getiriyor. Sayıştay’ın tespitleri, kamu idarelerinin sağlık içerisinde nasıl işlediğine dair önemli bir değerlendirme sunarken, aynı zamanda yetkililere bu konuda ciddi bir sorumluluk yüklüyor. İhalelerin düzenlenmesinin gerekliliği, mali tabloların şeffaf bir şekilde hazırlanması ve iç denetim mekanizmalarının güçlendirilmesi konusundaki aksaklıklar, hem mali yönetim güvencesini zedelemekle kalmamakta, hem de kamu hizmetlerinin kalitesini düşürmektedir.
Sonuç olarak, Türkiye’deki kamu idarelerinin denetim süreci, Sayıştay’ın raporları üzerinden gözler önüne serilen bulgularla birlikte, şeffaflık ve hesap verebilirlik açısından sorgulanmalıdır. İhalelerin belirlenen kurallara uygun olarak yapılması, bütçe süreçlerinin etkin bir yönetimle sürdürülmesi ve iç denetim mekanizmalarının güç
