Aynı Köyde ve Yakın Köylerden Evlilikler: Genetik Riskler
Aynı köyde veya yakın köylerde gerçekleştirilen evliliklerin genetik hastalık riskini arttırdığı ifade edilmektedir. Avrupa Tıp Uzmanları Birliği Nadir ve Tanısız Hastalıklar Komisyonu Başkanı olan Prof. Dr. Serdar Ceylaner, bu konunun önemine dikkat çekerek, Türkiye’deki aynı köy ya da yakın köylerden yapılan evliliklerin genetik taşıyıcılık hastalık riskini artırdığını belirtti. Bu tür evliliklerde bireylerin genetik olarak benzer olmasının, beklenmedik derecede yüksek seviyelerde olabileceğini vurguladı.
Genetik Benzerliğin Riskleri
Prof. Ceylaner, birçok kişinin akraba evliliği yapmıyor olmasının, otomatik olarak genetik hastalıklar açısından bir risk taşımadığı anlamına gelmediğini belirtti. “Aynı köyde veya yakın köyde yapılan evliliklerdeki genetik benzerlik, çoğu zaman tahmin edemeyeceğiniz kadar yüksek olabilmektedir” dedi. Özellikle, küçük kasabalarda veya köylerde yaşayan bireyler arasında aynı gen havuzunun bulunmasının, otozomal resesif hastalıklar gibi belirli genetik durumların riskini artırdığını ifade etti. Bu tür hastalıklar, bireylerin her iki ebeveyninden de gen mutasyonu alması durumunda ortaya çıkabilmektedir.
Türkiye’de Akraba Evliliği İstatistikleri
Prof. Ceylaner, Türkiye’deki akraba evliliği oranlarına baktığında, otozomal resesif hastalıkların Türkiye’de tahmin edilenden çok daha yüksek olduğunu belirtti. “Aile içerisinde hasta bir çocuk olduğunda, ‘eşinizle akrabalığınız var mı?’ sorusu daha detaylandırılmalıdır. Örneğin, ‘uzaktan da olsa akrabalığınız var mı?’, ‘aynı köylü müsünüz?’ veya ‘eşinizle yakın köylü müsünüz?’ gibi sorular sorulmalı ve eğer ‘evet’ yanıtı alınırsa, otozomal resesif bir hastalık olabileceği göz önünde bulundurulmalıdır” diye ekledi.
Genetik Danışmanlık Önemi
Akraba evliliği yapan çiftlerin veya aynı köyden veya yakın köyden çiftlerin sağlıklı çocuklar sahibi olma ihtimalinin var olduğuna dikkati çeken Prof. Ceylaner, ancak genetik hastalık riskinin bu ailelerde büyük ölçüde arttığına işaret etti. Bu nedenle, ailelerin çocuk sahibi olmadan önce bir genetik merkezine başvurarak, taşıdıkları potansiyel hastalıkların tespit edilebileceğini ve gebelik süreçlerinde bu hastalıkların olmasını önleyebileceklerini söyledi. Neredeyse akraba evliliği yapan her üç aileden birinin, eşlerin her ikisinin de önemli bir hastalık taşıdığını belirten Ceylaner, gebelik öncesi bilgi vererek ve gerekirse tüp bebek yöntemi ile preimplantasyon genetik tanı yapılarak riskli hastalıkların çocuklarda çıkmasını önlemenin mümkün olduğunu vurguladı.
Sonuç olarak, bu tür evliliklerin genetik açıdan taşıdığı riskleri bilmek ve buna göre önlem almak, bireylerin ve ailelerin sağlığı için son derece önemlidir. Prof. Dr. Ceylaner’in açıkladığı gibi, genetik danışmanlık hizmetleri, ailelerin bilinçlenmesi ve sağlıklı nesillerin yetişmesi açısından önemli bir role sahiptir.
