Vergiler yalnızca rakamlardan ibaret değildir. Onların arka planında birçok sosyal ve ekonomik konu yatmaktadır. Özellikle bütçe rakamlarını incelerken, son yıllarda şans oyunları vergisinde görülen hızlı artış dikkat çekici. Vergi artışı, bütçe açısından olumlu bir durum olabilirken, vergi yalnızca bütçeyi ilgilendiren bir gelir kaynağı olarak görülmemelidir. Verginin çeşitli boyutları bulunmaktadır; bunlar arasında siyasi, ekonomik, toplumsal, ahlaki gibi unsurlar yer almaktadır. Vergiyi bu boyutlardan bağımsız olarak ele almak, kumarın toplumda yaygınlaşmasına ve bireylerin kumar bağımlısı olmasına neden olabilir.
Bu yazı, araştırmalar müdahale etme isteğiyle kaleme alınmış bir metin. Kumarın yaygınlaşması üzerine duyduğum endişe, “Bir nesil kumar bataklığına itilecekse, böyle özelleştirme de böyle vergileme de olmaz olsun!” şeklinde dile getirdiğim tepkimle başlıyor. Bu yazı, toplumun dikkatini çekme amacını taşımakta ve konunun ciddiyetine vurgu yapmaya çalışmaktadır.
Şans Oyunları Vergisinin Yıllar İtibariyle Gelişimi
Şans oyunları vergisi, 5602 sayılı Şans Oyunları Hasılatından Alınan Vergi, Fon ve Payların Düzenlenmesi Hakkında Kanunun 6. Maddesine dayanarak alınmaktadır. Bu kanunun “müşterek bahis” ve “şans oyunları” tanımları, ilgili oyunların doğasına dair önemli bilgiler sunmaktadır. Müşterek bahis, katılımcıların tahminlere dayalı olarak oynadığı oyunları; şans oyunları ise tamamen tesadüflere dayalı olarak düzenlenmiş oyunları kapsamaktadır. Şans oyunları vergisinin matrahı, bu oyunlardan elde edilen hasılat tutarını oluşturmaktadır.
Mükellefi ise, kendilerine şans oyunları tertipleme yetkisi verilmiş olan kurumlar ve bu yetkinin devredilmesi halinde devralan kurumlar veya özel hukuk tüzel kişileri oluşturmaktadır. 01.01.2024 tarihinden itibaren şans oyunları vergisinin oranı; spor müsabakalarına dayalı müşterek bahislerde %5, at yarışlarında %7, diğer şans oyunlarında ise %10 olarak belirlenmiştir. Cumhurbaşkanı, bu oranları değiştirme yetkisine sahiptir.
Bu verginin büyüklüğü, Türkiye’deki yasal kumar sektörünün büyüklüğüne dair önemli ipuçları vermektedir. Özellikle 2020 yılından itibaren Milli Piyango İdaresi’nin hasılat paylaşım esasına dayalı olarak özelleştirilmesi, şans oyunları vergisindeki artışa neden olan önemli faktörlerden biridir.
Milli Piyango Hasılat Artırma Esası ile Özelleştirildi; Her Yer 7/24 Çalışan Casino’ya Dönüştü
2017 yılında 49 yıllığına Varlık Fonu’na devredilen Milli Piyango, hasılat paylaşım modeliyle ihale edilmiştir. 2019 yılında yapılan ihale sonucunda Sisal-Şans Ortak Girişimi, 2020 için Milli Piyango’da elde edilecek hasılatı 9 milyar 320 milyon TL’ye yükseltmeyi taahhüt etti. Bu miktar, 2018’deki 3.4 milyar TL hasılatın oldukça üstündedir. Yeni modelle bayilerin sayısı artırılarak kumar oynatma olanağı yaygınlaştırılmıştır.
2020 yılından itibaren kumar oyunlarının artışı, adeta her cep telefonunun birer casinoya dönüşmesine neden olmuştur. Kumarhanelerin kapatılmasıyla birlikte, mobil erişim ve online hizmetler sayesinde kumara ulaşım kolaylaşmış, her yerde 7/24 oynanabilen bir ortam yaratılmıştır. İdare, her türlü pazarl
