Kaş ilçesinde, tarihi M.Ö. 6000 yılına kadar uzanan Patara Antik Kenti’nde, Roma İmparatoru Nero tarafından inşa edilen ve 1481 yılında yaşanan dev bir tsunami ile yıkılan 26,5 metre yüksekliğindeki deniz feneri, restore edildikten sonra ilk kez görüntülendi. Bu restorasyon süreci, 544 yılın ardından gerçekleştirildi ve iskelenin sökülmesi ile birlikte fener, geçmişteki ihtişamına kavuştu. Restorasyon projesi, Antalya Valisi Münir Karaloğlu döneminde, turizm açısından 2020 yılının ‘Patara Yılı’ olarak ilan edilmesi bağlamında başlatıldı.
Patara Deniz Feneri’nin restorasyonu, Akdeniz Üniversitesi’nden Prof. Dr. Fahri Işık ve eşi Havva İşkan Işık tarafından 37 yıl önce başlatılan kazılar sırasında ortaya çıkan yüzlerce tarihi eser arasında en dikkat çekici olanlardan biriydi. M.S. 64 yılında Roma İmparatoru Nero tarafından yaptırılmış olan bu fener, kazılarda bulunan orijinal taşların yaklaşık %80’i kullanılarak inşa edildi. Yapay zeka teknolojileri sayesinde, yıkılmadan önceki halindeki yerlerine konularak restore edildi. 2020 yılında başlayan ve 5 yıl süren restorasyon çalışmalarının tamamlandığını, kazı başkanı ve başkan yardımcılığı görevlerini yürüten Prof. Dr. Havva İşkan Işık, 2023 yılında emekli olduktan sonra duyurdu.
İskeletin sökülmesinin ardından, fenerin görüntüleri ilk kez Prof. Dr. Havva İşkan Işık tarafından paylaşıldı ve bu an, 544 yıl öncesine benzer bir manzarayı gözler önüne serdi. Prof. Dr. Işık, restorasyonun son durumunu çok mutlulukla karşıladı ve sürecin sonunda tarihi eserin sabit ve kalıcı duruma kavuşmasının kendileri için büyük bir başarı olduğunu ifade etti. Restorasyon çalışmaları, podyum basamakları ve kapının yerleştirilmesinin ardından, Likya Eyalet Valisi Sextus Marcius Priskus’a ait heykel kaidesinin de konulmasıyla zenginleştirilecektir. Çevre düzenlemesinin tamamlanmasının ardından, fenerin ziyarete açılması planlanıyor.
Restorasyon süreci sona erdiğinde, Prof. Dr. Işık, Patara Deniz Feneri’nin tarihi işlevine yeniden kavuşabilmesi için, fenerin ışığının deniz filamentlerinden geçecek gemilere yol göstermesi için bir çağrıda bulundu. “Temennim, fenerin ışığının çakması yönünde. Böylece kendi yapılış amacı ve işlevi de gerçekleşmiş olacaktır. Bunun olması simgesel olarak da fenerin restorasyonunu tamamlayıcı bir unsur haline gelecektir.” diyerek, tarihi dönemde olduğu gibi gemilerin fener ışığını görmek üzere Patara’dan geçiş yapmasının Türkiye’nin tanıtımı açısından büyük önem taşıdığını vurguladı.
Patara’daki kazılar ve restorasyon projeleri 20 yılı aşkın bir süre boyunca devam etti ve bu süreçte Prof. Dr. Işık, Patara ve çevresindeki çalışmalarda her zaman görev aldı. “Bu fenerin restorasyonunu mümkün kılan başta Cumhurbaşkanlığımız olmak üzere Kültür ve Turizm Bakanlığı, Antalya Valiliği ve YİKOB çalışanlarına çok büyük teşekkür borçluyum. Deniz fenerinin kazıları ve yeniden ayağa kaldırılması 20 yıl sürdü ve adeta kendi doğurduğum çocuk gibi hissediyorum. Emeği geçen herkese minnettarım.” sözleriyle bu süreçte yaşadıkları duyguları dile getirdi.
Patara Deniz Feneri’nin restorasyonu, sadece tarihi bir yapının yeniden ayağa kaldırılması değil, aynı zamanda bölgenin turistik cazibesinin de yenilenmesi anlamına geliyor. Bu tür projeler, ziyaretçilerin ilgisini artırırken, tarihi ve kültürel değerlerin korunmasına da katkıda bulunuyor. Patara’nın tarihi, birçok medeniyete ev sahipliği yapması nedeniyle derin ve zengin bir geçmişe sahiptir. Bu bağlamda, restorasyon projelerinin devam etmesi, hem yerel halkın hem de uluslararası turistlerin tarihi mirasla bağlantısını güçlendirecektir.
