“`html
Tarım sektöründe artan maliyetler, akaryakıt ve işçilik ücretlerine gelen zamlar, sebze ve meyve fiyatları üzerinde önemli bir etki yaratıyor. Antalya Hali’nden 25 TL’ye çıkan bir kilogram domates, İstanbul’daki hallerde %60 oranında zamlanarak 40 TL’den satılmakta. Antalya’dan hareket eden ve 25 ton taşıma kapasitesine sahip bir TIR’ın İstanbul Bayrampaşa Hali’ne girişi sırasında oluşan toplam maliyet, geçen yıl ortalama 26 bin TL iken, bu yıl %23’lük bir artışla 32 bin TL’ye ulaşmış durumda. Bu maliyetin yaklaşık üçte biri, yani 12 bin TL’si sadece akaryakıt giderlerinden kaynaklanıyor.
AKARYAKIT GİDERİ 12 BİN TL
Türkiye Halciler Federasyonu Başkanı Yüksel Tavşan, Antalya’dan 30 TL’den çıkan bir kilo domatesin İstanbul Hali’ne 40 TL’den daha düşük bir fiyata giremeyeceğini belirtiyor. Özellikle işçilik ve kira maliyetlerinin yüksek olduğu marketlerin, eğer ortalama %30 ila %40 marj koymazlarsa, ürünlerden zarar edeceklerini ifade ediyor. Antalya Hali’ndeki domates fiyatları 25-35 TL arasında değişirken, İstanbul Avrupa Yakası Hal Müdürlüğü verilerine göre domates fiyatı 40-50 TL seviyesinde. Piyasadan alınan nakliye ücretleriyle ilgili verilere göre, önceki yıl 23-26 bin TL’ye İstanbul’a gelen bir TIR sebze-meyve, bu yıl itibarıyla 32 bin TL’ye taşınıyor. 25 tonluk bu TIR’ların akaryakıt giderleri 12 bin TL düzeyindeyken, otoyol geçiş ücretleri ve yol masrafları ile sürücü maliyetlerinin toplamı ortalama 10 bin TL olarak kaydedilmekte. Ayrıca, İstanbul’da dünkü fiyatlarla 45.7 TL olan motorin litresi, Ocak 2024 itibarıyla 39.04 TL idi. Türkiye Ziraat Odaları Birliği, geçen yıl çiftçilerin kullandığı mazotun %18 oranında zamlandığına dikkat çekiyor. Köprü ve otoyollara yapılan %43’ü aşan zamlar, bu maliyetlerin artmasına sebep olan etkenler arasında yer alıyor.
Maliyet Fiyatı En Az %50 Artıyor
Yüksel Tavşan, üretim sürecindeki kasalama, işçilik ve nakliye maliyetinin kabaca 10 TL seviyesinde olduğunu dile getiriyor. Yine Tavşan, kiralama ve işçilik gibi yüksek maliyetleri olan marketlerin, %30 veya %40 oranında bir artış yapmadıkları takdirde bu noktada zarar etme riski taşıdıklarını ifade ediyor. 30 TL’ye hallerden gelen bir ürünün markette 45 TL’den daha ucuza satılamayacağı bir gerçektir. Bunun yanı sıra Antalya’dan 20 TL’ye alınan bir ürünün İstanbul ve Ankara’ya geliş fiyatı ise en az 30 TL olarak belirlenmiş. Bu hesaplamalara göre, hallerden 40 TL’ye alınan bir kilogram domatesin marketlerde ortalama 52 TL’den satılması bekleniyor.
Hallere Gelen Ürün Azaldı
2024 yılı itibarıyla Bayrampaşa ve Ataşehir yaş meyve ve sebze hallerine getirilen ürün miktarının, önceki seneye oranla %3.5 oranında azaldığı belirtildi. 2024 yılında toplam 2 milyon 750 bin 633 ton ürün girişi gerçekleşti. Bu miktarın 2 milyon 75 bin 271 tonu Bayrampaşa Hali’ne, 675 bin 362 tonu ise Ataşehir Hali’ne geldi. Özellikle meyve pazarında Bayrampaşa Hali’ne 769 bin 717 ton meyve gelirken, Ataşehir Hali’ne ise 261 bin 85 ton ürün girişinde bulunuldu. Sebze tarafında ise Bayrampaşa Hali’nde 1 milyon 305 bin 554 ton ve Ataşehir Hali’nde 414 bin 277 ton ürün kaydedildi.
“`
