1947 yılında başlayan kazılar, Antik Dönem’de Pamfilya’nın en önemli liman kenti olan Side Antik Kenti’nde 77 yıldır aralıksız devam ediyor. Ziyaretçilerini etkileyen antik kentteki en görkemli yapılardan biri olan üç katlı sahne binası ve bezemeleriyle hayranlık uyandıran Side Antik Tiyatrosu, antik tiyatro, çeşmeler, su yolu, hastane, sütunlu caddeler, hamamlar ve tapınaklardan oluşmaktadır. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın desteklediği kazı ve restorasyon çalışmalarıyla liman agorası, liman gümrük kapısı, kutsal alanlar, konutlar ve sokaklar gün yüzüne çıkarılmıştır.
Anıtsal çeşme alanında 2024 yılında gerçekleştirilen kazılarda, milattan önce 2. yüzyılda inşa edildiği tahmin edilen çeşmenin zemininde epik şiir perisi Kalliope’nin resmi ve ismi bulunmuştur. Kazı ve restorasyon çalışmaları hız kazanmış ve eksik parçalar bulunmaya başlanmıştır.
Anadolu Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi ve Side Antik Kenti Kazı Başkanı Prof. Dr. Feriştah Alanyalı, 2023 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından başlatılan restorasyon çalışmalarının aralıksız devam ettiğini belirtmiştir. Anıtsal çeşmenin restorasyon ve arkeolojik kazılarıyla ilgili bilgi veren Alanyalı, çeşmenin tarihi ve mimarisine dair önemli buluntuların ortaya çıkarıldığını açıklamıştır.
Prof. Dr. Alanyalı, kazı çalışmaları sırasında çeşmenin arkasında su kemerinin açığa çıkarılmasının önemli bir keşif olduğunu belirtmiş ve mozaik zeminde Kalliope’nin resminin bulunduğu panelin duvarlarında özenli freskoların yer aldığını aktarmıştır. Ayrıca yapı ve çevresinde yapılan araştırmalarda M.S. 2. yüzyıla kadar uzanan bir yapılaşmanın olduğu tespit edilmiştir.
Çeşmenin arkasındaki su kemerlerinin tahmini inşa tarihleri ve mozaikli mekanın kullanım süreçleri üzerine yapılan çalışmalar, çeşme ve çevresinin tarihçesine ışık tutmaktadır.
