Suriye’deki son gelişmeler, Şam’ın cihatçılar tarafından ele geçirilmesinin ardından Beşar Esad’ın ülkeyi terk etmesiyle birlikte yeni bir dönemin kapılarını aralamaktadır. Bu durum, Türkiye’de yaşayan Suriyeli mültecilerin geri dönüşüne dair tartışmaları da gündeme getirmiştir. Ünlü ekonomist Mahfi Eğilmez, bu dönüşün Türkiye ekonomisi üzerindeki potansiyel etkilerini değerlendirmiştir.
‘SURİYELİLER İKİ GRUPTA TOPLANABİLİR’
Eğilmez, Türkiye’ye gelen Suriyelileri iki ana grupta toplayarak şu şekilde açıklamaktadır: İlk grup, maddi olanakları bulunan Suriyelidir. Bu grup, Türkiye’de konut satın alarak, iş kurarak ve istihdam sağlayarak ekonomik alanda aktif bir rol oynamıştır. İkinci grup ise maddi imkanı sınırlı olan Suriyelilerden oluşmaktadır. Bu bireyler, özellikle emeğe dayalı işlerde çalışarak geçimlerini sağlamaya çalışmaktadır.
Ayrıca, Suriye’de yeni bir rejimin kurulmakta olduğunu belirten Eğilmez, bu durumun Türkiye üzerinde ekonomik, sosyal ve siyasal etkileri olacağını vurgulamaktadır. Sosyal ve siyasal etkilerin yanı sıra, ekonomik etkilerin daha derinlemesine incelenmesi gerektiğini savunmaktadır.
‘DÖNÜŞLER BEKLENTİSİ’
Esad rejiminden kaçarak Türkiye’ye sığınan Suriyelilerin büyük bir kısmının, Suriye’deki rejim değişikliği durumunda ülkelerine dönecekleri tahmin edilmektedir. Savaş döneminde büyük ölçüde yıkım yaşayan Suriye’de IMF ve Dünya Bankası gibi uluslararası kuruluşlardan destek alınarak yeniden yapılanma süreci başlayacaktır. Bu süreçte, özellikle Türk şirketlerinin de yer alacağı inşaat ve yenileme projeleri için ihtiyaç duyulacak iş gücünün, Türkiye’de çalışan Suriyelilerden geleceği öngörülmektedir. Bu durumda, ikinci grup olarak nitelendirilen Suriyelilerin çoğunun Türkiye’yi terk etmesine neden olacak bir ekonomik fırsat doğacaktır. Ayrıca, bir kısım ilk grup Suriyeli, burada değer kazanmış olan konutlarını satarak ülkelerine döneceklerini de açıklamaktadır.
BEŞ MADDE İLE EKONOMİK ETKİLER
Eğilmez, Suriyelilerin dönüşünün Türkiye ekonomisine beş önemli etkisi olabileceğini belirtiyor:
- İlk olarak, ikinci gruptaki emekçilerin dönmesiyle yerli üreticiler, ucuz emek gücünden mahrum kalacaklardır. Bu durum, maliyet artışına ve dolayısıyla fiyat artışına yol açabilir. Ancak, talepte bir daralma yaşanması durumunda bu artış sınırlı kalacak ve yerli üreticilerin kârı düşecektir.
- İkinci olarak, Türkiye’deki işlerini terk edip ülkesine dönecek olan ilk grup Suriyelilerin katkısının GSYH üzerindeki etkisi çok sınırlı kalacaktır. Diğer yandan da, işlerini sürdürenlerin Suriye’de yeni fırsatlar yaratarak orada da faaliyet göstermeleri muhtemeldir.
- Üçüncü olarak, kesin dönüş yapacak olan Suriyeliler, Türkiye’de elde ettikleri konutları satarak piyasalarda dalgalanmalara yol açabilir. Bu durum, konut fiyatlarının ve kiraların düşmesine neden olabilir.
- Dördüncü etki, GSYH’deki düşüşün kişi başına alınacak gelirde de bir düşüşe yol açacağıdır. Ancak, vatandaşlık almamış Suriyelilerin kişi başı gelir hesaplamalarına girmeyeceği unutulmamalıdır.
- Son olarak, Suriyelilerin Türkiye’den dönüşü, kamu bütçesine olan yüklerin azalmasına yol açacak ve bu durum bütçe açığının düşmesine olanak tanıyacaktır.
Özetle, Suriye’de yaşanan rej
