Suriye’de 61 yıllık BAAS iktidarının sona ermesinin ardından, gündeme tekrar gelen Büyük Ortadoğu Projesi, özellikle Türkiye’de önemli tartışmalara yol açmayı sürdürüyor. 28 Eylül 2013 tarihli The New York Times dergisinde yayınlanan bir makale, bu bağlamda dikkatleri üzerine çekti.
“SURİYE ORTADOĞU’NUN MERKEZİ OLUR”
Makale, Robin Wright imzasıyla yayınlanmış ve “Yeniden Haritalandırılan Ortadoğu’yu Düşünmek” başlığını taşımaktadır. Makalede, Arap dünyasının otoriter yönetimler tarafından kıskaca alındığı ve bu yönetimlerin sona ermesinin ardından Suriye’nin Ortadoğu’nun merkezi haline geleceği belirtiliyor. İç savaşın sona ermesiyle Suriye’nin yaşadığı değişimlerin, bölgenin geleceğini ciddi şekilde etkileyeceği ifade ediliyor.
“SURİYE 3’E BÖLÜNÜR”
Yazının devamında, Suriye’deki iç savaş sürecinin sonuçları üzerine bir değerlendirme yapılıyor. Suriye’nin üç ayrı bölgeye bölüneceği iddialarının yer aldığı kısımda şu ifadeler kullanılıyor: “Suriye, her biri kendi bayrağı ve güvenlik güçlerine sahip üç tanımlanabilir bölgeye bölünecek. Bunlardan ilki, güneyden Şam, Humus ve Hama’dan geçerek, Esad yönetiminin kontrolündeki Alevi mezhebinin koruduğu kuzey Akdeniz kıyısına kadar uzanan dar bir devletçiktir. İkincisi, 2012 ortalarından beri büyük ölçüde özerk olan küçük bir Kürdistan. Üçüncüsü ise, Sünnilerin egemen olduğu merkez bölge olacak.” Bu değerlendirmeler, gelecekte Suriye’deki güç dengesinin nasıl şekilleneceği konusunda ipuçları vermektedir.
“SURİYE’DE ÇÖZÜLME IRAK’A DA YANSIR”
Makalenin bir diğer önemli kısmında, Suriye’deki olası çözülmenin çevresindeki ülkeleri de etkileyeceği vurgulanıyor. Özellikle Şii siyasetin etkili olduğu Suriye’nin, bölgedeki diğer ülkeler için emsal teşkil edeceği belirtiliyor. “Suriye’nin çözülmesi, hemen yanı başında bulunan Irak’ı da kendi girdabına çekecektir” deniliyor. Irak’ın, yabancı baskı ve bölgesel huzursuzluklar nedeniyle dağılma tehlikesiyle karşı karşıya kalabileceği ifade ediliyor.
ORTADOĞU’NUN YENİ HARİTASI DA YAYINLADILAR
Makalenin içeriğinde yer alan harita ise, okuyucuların zihninde Büyük Ortadoğu Projesi’ni canlandırdı. Bu proje, ABD menşeli olup, oldukça tartışmalı bir konu olarak gündemdeki yerini korumaktadır. Büyük Ortadoğu Projesi’nin kökenleri, ABD’nin eski başkanlarından George W. Bush dönemine kadar uzanmaktadır.
’22 ÜLKENİN SINIRLARI DEĞİŞECEK’
ABD’nin 26 Ocak 2005 – 20 Ocak 2009 tarihleri arasında Dışişleri Bakanlığı görevini üstlenen Condoleezza Rice, bu konuyla ilgili önemli açıklamalar yapmıştı. Rice, 2003 yılında Ulusal Güvenlik Danışmanı olduğu dönemde yazdığı bir makalede “Ortadoğu’da 22 ülkenin sınırları değişecek” ifadesine yer vermişti. Bu tür ifadeler, bölgedeki siyasi istikrarsızlıkların ve sınırların yeniden şekillenmesinin sinyallerini vermektedir. Ortadoğu, tarihsel olarak birçok savaş ve çatışmaya sahne olmuştur; bu da sınırların çizilmesinde önemli rol oynamıştır. Dolayısıyla, Suriye’deki gelişmelerin bölgede daha geniş çalkantılara neden olabileceği endişeleri artmaktadır.
