Amerika Birleşik Devletleri’nde Donald Trump’ın başkanlığa yeniden seçilmesi, ülke ile Çin ve diğer Asya ülkeleri arasında yaşanan “çip savaşı”nın tırmanmasına yol açması bekleniyor. Cumhuriyetçi aday Trump’ın seçimleri kazanarak yeniden iktidara gelmesiyle, ABD’nin teknoloji alanında yapacağı olası hamleler dünya genelinde önde gelen medya kuruluşları tarafından yeniden tartışılmaya başlandı. Trump’ın görevi devralmasının ardından, ABD çip endüstrisini çalmakla suçladığı Tayvan’dan gelen çiplere gümrük vergisi uygulanması bekleniyor.
Trump’ın ilk başkanlık döneminde, ABD’nin dış ticaret açığını kapatmak amacıyla Mart 2018’de yaptığı yüksek gümrük vergileri uygulamaları, ABD-Çin ticaret savaşının fitilini ateşlemişti. Bu süreç, Çin’in önemli teknoloji devlerinden biri olan Huawei’ye getirilen kısıtlamalarla teknolojik çekişmelere dönüştü. Huawei ile başlayan bu çekişme, Trump’ın ilk dönemindeki çip sınırlamaları ile devam ederek iki ülke arasındaki ilişkileri gerginleştirdi.
TRUMP’IN ÇİN’E YASAKLARI
Trump, ilk başkanlığı süresince ABD’li firmaların Çin’e gelişmiş çip üretimi için gerekli ekipmanları göndermesini sınırlamış ve birçok Çinli şirkete çeşitli yasaklar getirmişti. Bu kısıtlamalar, Biden yönetimi döneminde de devam etti. Biden yönetimi, ABD Kongresi’nden geçen “Çip ve Bilim Yasası” ile birlikte yerli çip üretiminin desteklenmesi amacıyla teşviklerde bulunmuştu. 2022’de Biden’ın imzaladığı bu yasa, yarı iletken sektörünün güçlenmesi adına toplamda 52 milyar dolarlık doğrudan bir finansman sağlamaktaydı.
Çip Yasası olarak bilinen bu yasada yer alan finansman, Tayvan’ın dünyaca ünlü yarı iletken üreticisi Taiwan Semiconductor Manufacturing Company (TSMC) tarafından değerlendirildi. TSMC, ABD Ticaret Bakanlığı’ndan beklediği 7 milyar dolarlık fon ile Arizona’da yeni bir çip üretim merkezi kuracağını açıkladı.
ÇİP ÜRETİMİ VE GLOBAL PAZARDAKİ DAĞILIM
Çip üretiminin büyük çoğunluğunun Doğu Asya ülkelerinde gerçekleştiği biliniyor. Tayvan, Güney Kore ve Japonya bu alanda öne çıkan temel bölgeler arasında yer alıyor. Bununla birlikte, çiplerin üretiminde kullanılan ve stratejik öneme sahip olan galyum ve germanyumun en büyük üreticisi ise Çin olarak dikkat çekiyor. Avrupa endüstri derneği Critical Raw Materials Alliance (CRMA) verilerine göre, dünya çapında germanyum üretiminin yaklaşık yüzde 60’ının kaynağı Çin’dir. Bununla beraber, CNBC’de yayınlanan bir habere göre dünya genelinde ileri seviye çiplerin yüzde 90’ı Tayvanlı TSMC tarafından üretiliyor ve bu şirketin müşterileri arasında ABD merkezli Nvidia ve Apple gibi dev firmalar da bulunuyor.
TRUMP’IN TAYVAN’A YÖNELİK SUÇLAMALARI
Trump’ın yeniden iktidara gelmesiyle çip konusunda alacağı yeni önlemler ve atacağı adımlar merak konusu oldu. Ekim ayında The Joe Rogan Experience podcast programına katılan Trump, Tayvan’ı ABD çip endüstrisini çalmakla suçladı. Ayrıca Trump, ABD’nin Çip Yasası’nı da eleştirerek, başkan seçildiği takdirde Tayvan’dan gelen çiplere gümrük vergisi uygulayacağını sıkça dile getirdi. Trump, programda yaptığı açıklamalarda, “Bu çip anlaşması o kadar kötü ki, zengin şirketlerin burada çip fabrikası kurmaları için milyarlarca dolar veriyoruz ama onlar yine de bize bu iyi şirketleri vermeyecekler,” ifadelerini kullanarak endişelerini dile getirmiştir.
