1996 yılında kararlaştırılan JSF (Joint Strike Fighter/Müşterek Saldırı Uçağı) projesi, Türkiye’nin 2002’de ABD’nin birincil nitelikteki ortağı olduğu bir projeye katılmasıyla hayata geçti. Türkiye’nin, 100 adet F-35 alması ve ilk uçakların 2017’de teslimi konusunda anlaşmaya varıldı. Türkiye, projede yedi savunma sanayii firması ile yer aldı.
İlk F-35 uçağının Türkiye’ye teslimi 22 Haziran 2018’de gerçekleşti. Ancak ABD yönetimi, Temmuz 2019’da Türkiye’nin Rusya’dan aldığı S-400 füze savunma sistemi nedeniyle F-35 programından çıkarıldı. Türkiye’ye, yaklaşık 1 milyar 400 milyon dolarlık harcamaya karşılık herhangi bir ödeme yapılmadı. Bunun üzerine Türkiye, 2021 yılı ekim ayında ABD’den 40 adet F-16 Blok 70 ve 79 adet modernizasyon kiti alımı için başvuruda bulundu. 2024 şubat ayında ABD Kongresi’nden onay çıkarak Türkiye’ye F-16 satışı gerçekleşti.
Ankara’da yapılan görüşmelerde ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Vekili Victoria Nuland, 30 Ocak’ta S-400 meselesinin çözülmesi durumunda Türkiye’yi F-35 programına geri kabul etmeye hazır olduklarını belirtti. Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ve Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler de konu hakkında görüş ve değerlendirmelerde bulundular.
ABD’nin Uluslararası Güvenlik İşlerinden Sorumlu Savunma Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Dr. Celeste Wallander ve Ulusal Güvenlik Konseyi Avrupa Kıdemli Direktörü Büyükelçi Michael Carpenter, 1-2 Temmuz tarihlerinde Ankara’ya ziyarette bulunarak Türkiye’yi F-35 programına geri dönmeye ikna etmeye çalıştı. Türkiye’nin S-400 füzelerini ABD’ye teslim etmesi ya da kontrollerini ABD’ye devretmesi gerektiği iddia edildi.
Düşünce kuruluşu Amerikan Girişimcilik Enstitüsü’nde kıdemli üye ve eski Pentagon yetkilisi Michael Rubin, Türkiye’nin F-35 anlaşmasına geri dönmesi için S-400’leri ABD’ye teslim etmesi gerektiğini belirtti. Rubin, Türkiye’nin tepkisinin olumlu olmadığını ancak görüşmelerin devam ettiğini açıkladı. Türkiye’nin, 5. nesil milli muharip uçak olan Kaan ve Siper projelerinde önemli adımlar attığı bildirildi.
